Larve


Zwarte variant




Pop

Gezocht: Veelkleurig Aziatisch Lieveheersbeestje Auteur: Dr. Ir. A.J.M. Loomans

In 2003 is op een aantal plaatsen in Nederland voor het eerst het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje [ Harmonia axyridis (Pallas)] buiten aangetroffen. Deze uitheemse soort is in het verleden als biologische bestrijder uitgezet tegen bladluizen in in land- en tuinbouw en openbaar groen. Recent heeft zij zich in België en Duitsland, en nu ook in Nederland, gevestigd. In 2004 is deze soort ook waargenomen in Noord-Frankrijk, Luxemburg en Engeland. In Nederland is Harmonia axyridis tot nu toe vooral uit het zuiden en midden van Nederland waargenomen. Zij is nog niet overal gesignaleerd, maar de verwachting is dat zij spoedig ook elders in ons land te vinden zal zijn. Deze situatie vormt een unieke gelegenheid om haar aanwezigheid en uitbreiding op de voet te volgen en te kijken naar de mogelijk invloed op andere inheemse lieveheersbeestjes. Om de aanwezigheid en verdere uitbreiding van Harmonia axyridis in ons land de komende jaren goed te kunnen volgen, willen wij iedereen vragen zijn of haar waarnemingen aan Harmonia axyridis zo goed mogelijk vast te leggen en deze aan ons door te geven.

Herkenning: Harmonia axyridis, het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje, is een vrij grote soort (6- 8 mm ) en kent, zoals de naam al aangeeft, een veelheid aan verschijningsvormen in kleur en aantal en plaatsing van de stippen. De vleugelschilden variëren in kleur van oranje-rood tot bijna geheel zwart. De meest voorkomende vormen zijn rood met zwarte stippen (variërend van 0 tot 19) en zwart met (2-4) rode stippen zie pagina HARAXY. Karakteristiek zijn ook de vijf zwarte vlekjes in de vorm van een "M" (soms onderbroken) op het halsschild en een plooi op het achtereinde van de dekschilden (op de afbeelding is deze zeer duidelijk te zien, in de praktijk is deze vaak iets minder duidelijk). Verwarring is mogelijk met het inheemse tweestippelig lieveheersbeestje (Adalia bipunctata L. ADABIP), maar deze soort is bijna altijd kleiner en heeft geen plooi op de vleugelschilden. Het zevenstippelig lieveheersbeestje (Coccinella septempunctata L. COCSEP) is ongeveer even groot, maar heeft altijd 7 stippen. De combinatie van grootte, halsschild en plooi geeft goede aanknopingspunten.

Harmonia axyridis kent een eistadium, 4 larvenstadia, twee popstadia en een volwassen stadium. De eieren zijn geel en worden in een pakketje aan de onderzijden van bladeren afgezet. Deze zijn echter niet goed van eieren van andere soorten te onderscheiden. Harmonia axyridis kende in 2004 twee generaties: een van mei tot en met half juli en een tweede van half augustus tot en met oktober.
De larven en poppen van Harmonia axyridis zijn in 2004 op diverse plaatsen in het midden en zuiden van Nederland gevonden: zij zijn heel herkenbaar, zeker in een laat stadium. Ze vallen naast hun grootte (9-10 mm) op, door twee- en drietoppige uitsteeksels op de rug en zijden van het achterlijf. In het vierde (laatste) stadium zijn de dorsale uitsteeksels op het eerste, vierde en vijfde deel van het achterlijfsegment, én benevens de uitsteeksels op en de zijden van de achtersegmenten 1 tot en met 5 fel oranje van kleur; de rest van de larf is donker van kleur. Het kleurpatroon van het derde larvenstadium is nagenoeg hetzelfde, maar de eerste twee larvale stadia zijn veel donkerder. Met een loep kun je zien dat de uitsteeksels boven op de rug 3-toppig zijn, en die op de zijden 2 -toppig. Vervolgens gaan larven verpoppen: de larve hecht zich vast aan een blad of stengel van planten of soms op paaltjes, hekwerk, etc. dat aanwezig is onder de bomen waar ze zijn opgegroeid. De pop stroopt de larvenhuid van zich af, die als stekelige restanten aan de basis en blad blijft zitten.

In het najaar (eind oktober) gaan volwassen dieren massaal op zoek naar plaatsen om te overwinteren, en worden daarbij aangetrokken door lichtgekleurde of UV - reflecterende huizen en gebouwen, maar ook bomen zoals berk. Ze trekken zich vervolgens terug in kieren, hoeken en gaten van huizen, schuurtjes en gebouwen of verschuilen zich tussen kieren van stammen of achter de schors van bomen waar zij in groepjes overwinteren.


Antoon Loomans, Entomologie - Plantenziektenkundige Dienst, Wageningen

a.j.m.loomans@minlnv.nl

---

Waarnemingen aan Harmonia axyridis in Nederland kunt u melden via waarneming.nl

---